Zapewne każdy z nas przeżył zakażenie przewodu pokarmowego, któremu towarzyszyły ostre wymioty lub biegunka trwająca nawet kilka dni. Z dużym prawdopodobieństwem była to potocznie nazywana „grypa żołądkowa”. Warto jednak wiedzieć więcej na temat tej nieprzyjemnej i niebezpiecznej choroby.
Choroba, potocznie nazywana grypą żołądkową lub grypą jelitową, to tak naprawdę wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego. Najczęściej wywoływane jest przez rotawirusy oraz rzadziej przez norowirusy i adenowirusy. Choć choroba nosi nazwę grypy, biochemicznie nie jest z grypą związana.
Nazwa powstała ze względu na charakterystyczne spektrum czynników pozawirusowych. Zalicza się do nich cykliczny okres zakażeń, który apogeum osiąga w okresie od listopada do kwietnia. Zachorowania najczęściej mają charakter ognisk epidemii, ale dziś są to przeważnie lokalne (np. dom lub bloki) lub występujące na oddziałach szpitalnych (wysokie ryzyko na oddziałach dziecięcych i geriatrycznych).
Należy pamiętać, że wirus grypy żołądkowej może być śmiertelny dla dzieci oraz bardzo zaraźliwy dla każdego bez względu na grupę wiekową.
Charakterystyka wirusa
Grypę żołądkową, najczęściej powodują rotawirusy. Ich nazwa to zlepek słów „rota” (z łac. koło – od ich kształtu) oraz „wirus”. Pierwsza zindentyfikowała jes Ruth Bishop, australijska wirusolożka.
Do dziś odkryto 7 głównych grup, z których tylko trzy (oznaczone A, B, C) są zaraźliwe dla człowieka. Podstawą wirusa jest genom składający się z 11 segmentów RNA, zamknięty w trzywarstwowej otoczce kapsydowej (I-białka VP2 oraz kopie białek VP1 i VP3; II-VP6); skrajna glikoproteiny (białko ułatwiające mieszanie się wirusa z krwią VP7 i białka VP4 ).
Rodzaj otoczki kapsydowej czyni wirusa grypy żołądkowej wirusem brylowym. Wirus jest odporny na zamrażanie. Dzięki takiej budowie wśród ludzi krąży aż pięć szczepów wirusa, co utrudnia wynalezienie skutecznego leku. Dziś grypę żołądkowa leczy się objawowo.
Przyczyny zarażanie grypy żołądkowej:
- Choroba rozprzestrzenia się droga kropelkową, a więc szczególnie niebezpieczny jest kontakt z chorym oraz przedmiotami, z którymi miał styczność.
- Nieodpowiednia higiena (brudne ręce wkładane do ust, oczu, nosa).
- Brudne środowisko np. niewietrzony i nieposprzątany dom jest idealnym środowiskiem dla wirusów,
- Brak regularnej dezynfekcji toalety w okresie jesienno-zimowym oraz przebywanie w nieprzewietrzonych pomieszczeń.
- Picie nieprzegotowanej wody.
Objawy grypy żołądkowej:
Zanim wystąpią objawy, grypie towarzyszy tak zwany okres inkubacji (rozwoju) choroby (1-3 dni). Rozwinięty wirus przejawia się podobnie do grypy lub zwykłego zatrucia pokarmowego. Zazwyczaj trwa od 2-4 dni, ale może trwać nawet 9 dni.
Symptomy:
-
Gorączka – Pojawia się jako pierwsza w końcowej fazie inkubacji, zwykle jest mylona z inną chorobą lub po prostu ignorowana;
-
Bóle brzucha – Pojawiają się wraz z biegunką;
-
Wymioty – występują nawet kilkanaście razy dziennie;
-
Biegunka – ostra, przewlekła i wodnista. Występuje nawet kilkanaście razy na dobę;
-
Ogólne zmęczenie.
- Brak apetytu i marazm.
Historia wirusa grypy żołądkowej
Zmorą początku lat 70-tych była choroba powodująca ostry stan zapalny jelitowo-żołądkowy. Choć jej przyczyna była nieznana, objawy i okres wzmożonych epidemii podobne były do grypy. W potocznym języku pojawiła się więc nazwa grypa żołądkowa. W 1973 roku przyczynę zidentyfikowała Australijka Ruth Bishop. W kale osoby chorej zauważyła on antygeny nieznanego dotąd wirusa. Na tej podstawie odkryła rotawirusy. Dziś częściej rozpoznaje się go pod mikroskopem lub testem EIA. Po kilkuletniej obserwacji ustalono grupy wysokiego ryzyka. Dziś to dzieci do 5. roku życia i dorośli powyżej 65. roku życia.
Każdego roku na świecie notuje się ok. 120 mln przypadków zakażeń rotawirusowych. W samej Europie wśród dzieci notuje się ok. 4 mln przypadków. Na świecie śmiertelność wśród osób dorosłych jest znikoma(ok. 4 %, z czego większość z powikłań), zaś wśród dzieci jest znacznie gorzej, bowiem notuje się od 600 tys. do 650 tys. przypadków śmiertelnych. W Polsce Liczba chorych dzieci waha się w okolicach 200 tys., przypadki śmiertelne to ok. 6 tys., z czego większość to niemowlęta.
Dziś prowadzi się program szczepień, który obejmuje dzieci między 6. a 28. tygodniem życia. Niemal w 100% zabezpiecza przed ciężkim stadium wirusa oraz w ok. 80% przed lżejszymi jego postaciami Rotarix firmy GlaxoSmithKline i RotaTeq firmy Merck. Obie są przyjmowane doustnie; zawierają nieaktywny wirus.
Dzięki temu z roku na rok maleje liczba przypadków śmiertelnych.
Leczenie grypy żołądkowej
Brak całkowicie skutecznego leczenia przeciw wirusowi grypy żołądkowej. Dla ludzi dorosłych najlepszym sposobem jest uzupełnianie płynów oraz spożywanie dużych ilości nabiałów lub picie mleczka zobojętniającego, które pomaga na wymioty. Zaleca się również przyjmowanie rozpuszczonych w ciepłej, przegotowanej wodzie tabletek zawierających ibuprofen. Niektóre osoby odczuwają poprawę samopoczucia po piciu coli. Dzieci, niemowlęta i osoby z upośledzoną odpornością powinny być hospitalizowane. Długości choroby nie można skrócić, dlatego najlepiej ją przeczekać. Zwykle trwa od 2 do 5 dni. Zaleca się pozostanie w łóżku oraz odizolowanie od innych zdrowych osób z uwagi na ogromną łatwość w rozprzestrzenianiu się wirusa grypy żołądkowej wśród osób mających kontakt z chorym.
mnie złapało wczoraj wieczorem. Dzis miałam iść pierwszy dzień do pracy. Cała noc rzygalam i nie poszlam. Nifuroksazyd, elektrolity=np gastrolit. I dzis jest tylko oslabienie . Myślicie ze mogę iść jutro do pracy? Niedzielnycg chce sprzedać wirusa i nie wiem też czy mi się skończył, czy mnie złapie jutro np.
Czy czuliscie sie strasznie wzdęci?Zupelnie nic nie jadlam a brzuch mam jakbym zjadla z 10kg!U mnie trwało to tylko jedna noc,wymiotowalam,biegunka,zarazilam sie od znajomych poprzez rozmowe z bliska..Na drugi dzien bylo wporządku a teraz znowu ledwo co oddycham,chce sie wymiotowac i ten brzuch:/
Nigdy nie widziałem tekstu opublikowanego na stronie tematycznej z taką ilością błędów interpunkcyjnych. Zważając na to, że praca zajęłaby korektorowi tekstu ok. 15 minut, a koszt wyniósł by ok. 5 zł zupełnie nie rozumiem dlaczego ktoś o to nie zadbał. Co z tego, że są to ważne informacje, jak tekstu po prostu nie da się przeczytać spokojnie, gdy przed „lub” i „oraz” ktoś namiętnie wciska przecinki.
Sory za off, ale nikt na to nie zwraca uwagi. Może to przez grypę?
mnie też dopadło:( 3 raz. Chyba już się trochę uodporniłam, bo mam „tylko” biegunkę, bóle głowy, gorączkę, ale nie mam wymiotów:D chyba powinnam się cieszyć, ale jakoś nie mam siły. Piszecie o schabowych,flakach itp. a ja nie mam siły nawet herbaty wypić…
W Polsce były wiadomości, że grypa nie jest u nas. W Niemieckich wiadomościach, że u nich jest epidemia. Czemu Ja już zachorowałam na to z 3-4 razy, podobnie moja firma i rodzina. Do lekarza nie opłaca się iść bo diagnoza moja pierwsza było: Coś Ty zjadł trzeba dietę zachowywać a nie przychodzić z takimi sprawami. Po tej diagnozie w efekcie domina zachorowali wszyscy co mieli kontakt ze mną. To trwa 2-3 dni i ma różne efekty: jak ktoś jest bardziej uodporniony tylko biegunka czy rozwolnienie , mniej zwracanie pokarmu ( a biegunki nie musi być).
Teraz moje dziecko (6 lat) już drugi dzień wymiotuje bez przyczyny w nocy – wg mnie następny atak tego wirusa tylko łagodniejszy bo jest uodpornione wcześniejszymi atakami , których rzekomo w naszym kraju nie było
ja jak pieswszy raz malem gype zoladkowa (tak powiedzial lekarz) to byla masakra wstaje rano wszystko super wychodze na podworko cieplo sloneczko swieci a tu nagle jakies takie fale goraca serce zaczelo mi walic jakies takie dziwne leki myslalem ze normalnie zawal ma (a mam 30 lat)tak sie wystraszylem odrazu w samochod i do lekarza po drodze 3razy haft u lekarza znowu trzy razy haft .Lekarz nic mi nie dal kazal lezec duzo pic i dieta. Takie momenty walenia serca i leki jeszcze z 3 dni mialem to BYLO PRZERAZAJACE.
W tym roku znowu tak samo siedze w biurze i ciach znowu ta fala serce wali poty myslalem ze zemdleje odrazu lece do samochodu i do lekarza jakis mroczki przed oczami KUR.. MAC STRASZNE teraz to takie fale mialem z 4 dni ale nie zygalem natomiast 2 dni sikam d*** 🙂
Moja cała rodzina ma Grype ja miałam 6 dni to koszmar . Dużo piłam kole i to pomogło .polecam
hej!chcialabym tylko sie podpisac pod tym,ze tak faktycznie jest z grypa zoladkowa,przy niemal kazdym wirusie trzeba poprostu przezyc to i przeczekac-pomaga picie cocacoli,wody duzo i spanie!i porzadna higiena,nawet toalete warto za kazdym razem sparzc-zdezynfekowac.Ciagle sie spotykam z tym ze nadal w Polsce jest mala swiadomosc na temat chorob, mam na mysli ze najczesciej to kwestia wirusa-odrazu podaje sie antybiotyki albo jakies leki-w Szwecji na wizycie u dr pierwsze co robia kluja palca aby pobrac krew na obecnosc wirusa, i jeszcze jak jest zaawansowany.
Ja miałem jeden dzien na drugi jak nowo norodzony dziekuje za porady. Pomogła Coca cola troche odgazowana na cały dzien nic nie zjadłem troszke sie bałem wypic tak na czysty żąłodek ale wypiłem i za godz juz było coraz to lepiej.Polecam COCA COLE pozadrawiad DS.
Mnie powaliła od razu na ziemię. Gorączka 39 utrata przytomności. Ostro poszło górą i dołem. Wylądowałem w szpitalu. Wykonano EKG, badanie z krwi. Lekarz stwierdził, że nic nie widzi i tak poprostu kazał mi iść do domu /cała nasza służba zdrowia/. W domu na własną rękę ORSAVIT 1 tabl. PYRALGINUM i zero wymiotów i biegunki. Dzisiaj jest czwarty dzień, nie trzymam specjalnej diety utrzymuje się stan podgorączkowy, ale zaatakowane mam drogi oddechowe. Ciekawy jestem czy ktoś miał podobny przypadek? Pozdrawiam Andrzej
Masakra 🙂 miałem wczoraj 40 gorączki a dzisiaj już jestem zdrowy :0 nie rozumiem 🙂
Bardzo dobry lek to ORSAVIT 🙂 bez recepty polecam naprawdę 🙂 pijcie dużo coli ( odgazowanej ) , cola wyniszcza bardzo szybko bakterie a jeśli zaczną po coli odchodzić wam gazy tzn że organizm poradził sibie z chorobą 🙂 pozdrawiam z zielonej góry miasta gdzie zawsze jakaś bakterioza w powietrzu wisi 🙂 🙂
Co mam zrobić ,mam roczne dziecko i grypę żołądkową.Dziecka nie mam komu zostawić!!
Ja mam ją teraz i jest mi ciężko.Jestem wzdęty i nie mogę wydalić pokarmu,wczoraj dwa razy wymiotowałem.Bardzo mocny ból brzucha!Co mam zrobić?
Od trzech dni mam temperature powyżej 39 stopni. Okropne bóle mięśni i kości. Raz wymiotowałam. Mam silną biegunkę której towarzyszy ostry ból brzucha.:( Nie mogę wstać z łożka. Próbowałam wszystkiego i nic nie jest w stanie mi pomóc ale to chyba kwestia organizmu.
Mam od dzisiaj,poczatkowo myslałam,że umieram,ale gdy doszła biegunka,zrozumiałam 🙁 . Boli mnie nawet skóra na głowie,każdy dotyk,wpadam w letarg,nawet palić mi sie nie chce.
Jutro kupię colę.O ile dożyję.
jestem zaskoczony, że poleca się spożywanie dużej ilości nabiału. W Szwecji, gdzie mieszkałem wiele lat, wprost zabraniano ich spożywania, gdyż przyczyniają się do rozwoju wirusa w przewodzie pokarmowym. Wymagana jest ścisła dieta oraz dużo płynów (głównie woda). Od dawna stosujemy w naszej rodzinie jako środek wspomagający zwalczanie wirusa pozbawioną gazu Coca-Colę o temperaturze pokojowej (dzięki kwasowi fosforowemu?). pozdr
Zapomniałam dodać, że warto napić się trochę odgazowanej zwykłej coli (nie light). Płyn ale kaloryczny. Doda energii.
Do „Adrian22″. Z grypy żołądkowej nie można się szybko wyleczyć. Nie wiem co to są koksy ale proponuję zwykłą marchwiankę. Jeżeli nie możesz jej ugotować sam to kup w aptece gotową (trochę gęstszy pomarańczowy płyn), która zawiera niezbędne elektrolity. Kup sobie też gastrolit albo orsalit. Dobrze zrobią ci słone paluszki albo ostatecznie sucha bułka na początek oczywiście. Radzę nie zaczynać od schabowego
Ja już 3 dzień się męcze biegunka ból głowy zawroty i wszystko co u innych, tylko u mnie jeszcze pojawiła się krew z biegunka w dużej ilości. Stoperan nie pomaga, węgiel też nie, staram się jeść a tu nic siły jak nie było tak nie ma!
Witam. czuje sie ******, s**m wodą i biore koksy wiec musze jesc na siłe chodz mi sie nie chce. Co mam jest zeby szybko sie wyleczyc.
jak długo może trwać gorączka- bo mój synek ma już 4 dzień i w dodatku zaczyna kaszleć
Ja już jestem 4 dzień na głodzie z powodu tej grypy :/
wymioty i biedunka na przemian a najlepsze jest to że u mnie w rodzinie to chyba epidemia! 12 osób chorych! każdemu choremu życzę przetrzymania tych kilku dni i powrotu do zdrowia 🙂
to tez widze dołaczylem do szczesliwego grona posiadaczy s***i i z***nia ze tak powiem brzydko.
Mnie wczelo wczoraj przed godz 18 , gorączka pozniej biegunka i w srodku nocy wymioty.Oby jak najszybciej mi przeszlo,
na obiad zjadlem 1 łyzke ziemniakow 1 lyzkie kotleta i 1 łyzke surowki i to jeszcze pol godziny to mecztyłem
W tym roku poznalem te grype po raz pierwszy: totalny brak apetytu, bole wszystkich miesni i glowy, odwiedziny wiadomo w jakim miejscu.Poniewaz nie mialem ochoty gryzc czegokolwiek jadlem i jem nadal flaki wolowe-ktore uwazam, ze sa idealne i inne zupy, soki warzywne.Robie to po to aby uzupelniac plyny, ale jednoczesnie dostarczac przynajmniej minimum energii organizmowi(woda nie posiada zadnych wartosci energetycznych) a bez energii nie uda sie zwlaczyc tej choroby.
nie w każdej muszli szumi morze 😉 )
to samo u mnie :c
a ja mam taki problem gdyż..od paru dni mam problem z trawieniem..brzuch jest wzdęty i boli jak jem coś cięzkiego…od 3 dni jem lekkostrawne rzeczy…brzuch nie boli ale jak zjem tego wiecej to wciaz jest wzdety. Problemy z gazami i stolcem. a dzisiaj doszło do tego katar i ból gardła…masakra..padam na pysk:D u lekarza nie byłem jeszcze..bo znając zycie powie „dieta lekkostrawna, apap na ból, wróć za tydzien”..więc sobie odpuściłem..ale chyba jednak się przejde wkońcu:)myślicie że to grypa żołądkowa czy coś gorszego?;) walcie wprost:D jestem odporny na takie wiadomości:D
Nifuroksazyd jest dostępny bez recepty 🙂 Zmieniło się trochę, można kupić i na i bez 🙂 recepty, ważne, żeby uzupełniać elektrolity 🙂
Moja córka ma to od wczoraj, ma tylko 3 latka, ale jest tak osłabiona że tragedia, pierwszy dzień to co zjadłą lub wypiła herbatę to wymiotowała. Dziś zjadła już jajko na twardo i przyjęło się. Chleb zwymiotowała. Krupniku nie chciała, na kolację jogurt i chleb i zasnęła. Ja też mam podobne objawy. Boli mnie brzuch, zbiera mnie na wymioty ale nie wymiotowałam jeszcze. Ogólnie gorzka herbata i sen. Jutro spróbujemy coca-coli odgazowanej. Nie mam jak iść do lekarza bo sama ledwo trzymam się na nogach:( Ale obie bierzemy węgiel rozpuszczony na zmianę ze smectą i ja aspirynę a córka Paracetamol w czopkach bo obie mamy gorączkę.
Na grypę żołądkową najlepszy jest Nifuroksazyd, wydawany na receptę no i dużo płynów. To choroba wirusowa, wiec wszelkie środki zatrzymujące biegunkę nie są wskazane, trzeba się pozbyc z organizmu tego świństwa, nie zatrzymywac w sobie. I jak już podano w artykule, choroba może potrwac nawet 9 dni…
mnie trzymała kiedyś tydzień, dopiero potem zaczęła ustępować. i teraz znowu mnie wzięła po prostu rzygać się chcę….. oj przepraszam, to jedyna rzecz jaka przychodzi mi na myśl. Ale jak ktoś chce schudnąć to warto bo ja na początku w tydzień ponad 6 kilo schudłem… ;p (nawet jak to pisałem to musiałem już biec do toalety… ;(
Masakra !!! Męczy mnie od samego rana… nic nie mogę przełknąć, bo od razu ląduję w „wiadomym miejscu”… 🙁 ratunkuuuuu ! Wspomagam się elektrolitami.
a mnie dopadło dziś, na razie pierwsze symptomy: od 13 ból całego brzucha, odbijający się gaz, zmęczenie, brak apetytu, niemiły smak w ustach. Cola i paluszki zabezpieczone, jogurty i gorzka herbata też. Smecta „na deser”, aż tak za nią nie przepadam. Życzę wszystkim rychłego końca zarazy!
zbliża sie 20:00 i czuje sie jak bym mial w brzuchu gran pri F1 najgorsze sa wymioty tragedia ile to moze jeszcze potrwac 🙁 ?????
ja miałam wczoraj studniówke i to wlasnie zaraz przed nią dostałam grypy, coś okropnego ! dzisiaj czuje sie choćbym pochlała wczoraj jak wszyscy inni, lecze sie coca colą i gipexem max, jak narazie jest ok ale osłabienie trzyma. okropna choroba ! wysprzatałabym mieszkanie aby je z bakteri wyczyścić ale nie mam sił …
Moje dziecko zachorowało w Sylwestra,ja w niedzielę,mąż dziś.Nie mieliśmy gorączki ale obniżoną temperaturę ok 35,2.inne objawy identycznie j.w.Może wydać się to śmieszne ale od samego początku coca cola i nie jest to żadna reklama tylko zalecenie lekarza,do tego jeszcze tabletki osłonowe z żywymi kulturami bakterii mlekowymi w dawce podwojonej bo wiadomo,że nic więcej człowiek nie przełknie.Cierpienia minęły po 2 dniach i najgorszy był ten pierwszy.U nas już ok ale mąż okropnie cierpi.
Jest tragicznie wstalam i zaczelam wymiotowac. . pozniej biegunka
dodatkowo majacze. . ;(( coss okropnego . . ;(
Ja osobiście początkowo przez 4 dni miałam zwykłą grypę, a teraz to mnie dopadło :/ przyznam, że powoli psychicznie wysiadam bo ile to może trwać?!
A co konkretnie powinno sie jesc wczasie tej choroby??
U mnie nie wystepuja wymioty..chociaz mialam 3dni temu nudnosci..a wczoraj lekki brak apetytu…za to dobrze sie czuje toznaczy nie mam goraczki nic mnie nie boli..w zasadzie nie wiem czy to gryba zoladkowa czy zwylke zatrucie.
Tragedia! Ja choruje pierwszy raz w życiu. Ciągła biegunka, śladowe wymioty, wieczorem temperatura i paskudne bóle pleców. Pije dużo herbaty, dużo leżakuje i sporo sypiam. Mam nadzieje ze pozbędę sie tego jak najszybciej. Natomiast gdy wstaje z łóżka strasznie kręci mi sie w głowie.
MOJA SIOSTRA MA TE OBJAWY!!! CO ROBIĆ??? ONA CHCE RZYGAĆ A NIE MOŻE!!! NIE CHCE NIC ŻRYĆ I W OGÓLE JEST DZIWNA, BLADA I BRZYDKA!!! POMOCY!!! CO MAM JEJ DAĆ??? MUSIMY ZARAZ JECHAĆ NA AUTOBUS!!! AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
nienawidze rotawirusów!
A ja mam 1 dzien i normalnie umieram,nie mam nawet sily umyc twarzy.masakra,najgorsze jest to ze przechodze to co roku
Ja mialem 6 dni probowalem prawie wszystkiego…… lyzka kakao i gorzka czekolada jak narazie mam spokuj
co za beznadzieja meczy mnie juz 4 dzien a dziś w nocy corka zaczeła wymiotowac ciekawi mnie czy moze zarazic sie moja suczka która jest w ciazy bardzo sie boje
Taaa Kopernik też była kobietą 😉
Ruth Bishop to KOBIETA 😉 a nie mężczyzna jak sugeruje autor artykułu 😉
Nie wiem czy jest sens chodzenia do lekarza podczas zachorowania na grypę żołądkową. Po pierwsze lekarze są już tak mocno nagabywani przez przedstawicieli medycznych, że nie są w stanie podjąć niezależnej decyzji w imię dobra pacjenta. Przykład kolegi powyżej jasno pokazuje, że lekarz to nie Alfa i Omega i myli się częściej niż ustawa przewiduje. Ja gdy chorowałam po prostu stosowałam się do ogólnych zaleceń czyli:
– dużo piłam
– dużo spałam
– ścisła dieta
– higiena osobista i pomieszczenia, w którym przebywałam.
Na szczęście grypa żołądkowa nie jest śmiertelnie niebezpieczna i normalny organizm sobie z nią poradzi. Kwestia czasu.
przepraszam za przypadkowy błąd, ma być: wyjątkową „toksyczność”
Notabene, zalecenie było: zażywać tę, za przeproszeniem, „truciznę” przez 7 dni!!!!!!!
Gdybym nie przeczytał ulotki i w porę nie odstawił na własną rękę Nolpazy, chyba mnie by już szlag trafił!!!!!!!
Jeszcze raz poddaję pod rozwagę: zaburzenia równowagi mógł wywołać wirus czy Nolpaza?
Dziwię się, jak lekarz mógł przepisać leki antybakteryjne przy braku biegunki!!!!!
Lekarz przepisał Nifuroksazyd Hasco i Nolpazę.
U mnie nastąpiły powikłania polegające na zaburzeniu równowagi. Biegunki nie było, tylko same wymioty, które ustąpiły już na drugi dzień. Czy przyczyną powikłań może być sam wirus czy któryś z leków np. Nolpaza, ponieważ ulotka wskazuje na jego wyjątkową „tosyczność”? Dzisiaj jest już 4-ty dzień, a dalej chodzę tak jakbym był nietrzeźwy, czy to normalne i co z tym zrobić?